ارزیابی تنوع گیاهان و بی‌مهرگان خاک‌زی در مرحله‌های تحولی تودۀ طبیعی راش، جنگل هفت‌خال در شرق مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری

2 دانشیار پژوهش، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

3 دانشیار، دانشکدۀ علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

4 کارشناس ارشد ادارۀ کل منابع‌طبیعی استان مازندران، ساری

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی مشخصه‌های زادآوری طبیعی، تنوع گیاهان و بی‌مهرگان خاک‌زی در مرحله‌های تحولی توده‌های راش شامل مراحل اولیه، اوج و پوسیدگی انجام گرفت. در این بررسی در جنگل‌های دست‌نخوردۀ هفت‌خال مازندران سه قطعۀ یک‌هکتاری از هر مرحلۀ تحولی و در هر قطعه نمونه،10ریز‌قطعه نمونۀ 100 متر مربعی به‌صورت منظم تصادفی انتخاب شد. اندازه‌گیری مشخصه‌های زادآوری طبیعی، تنوع گیاهان و بی‌مهرگان خاک‌زی در ریز‌قطعه نمونه‌ها انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین تراکم زادآوری طبیعی در مرحلۀ تحولی اوج بود (5/7 اصله در 100 متر مربع)، ولی در دو مرحلۀ اولیه (8/2 اصله در 100 متر مربع) و پوسیدگی (9/2 اصله در 100 متر مربع) اختلاف معنی‌دار نبود. براساس شاخص تنوع شانون- وینر، بیشترین تنوع گیاهی در مرحلۀ تحولی اوج (375/2) و کمترین تنوع در مرحلۀ تحولی پوسیدگی (929/1) وجود داشت. البته مقدار این شاخص در مرحلۀ اولیه (106/2) با دیگر مرحله‌های تحولی اختلاف معنی‌داری نداشت. همچنین از نظر تنوع بی‌مهرگان خاک‌زی، شاخص‌های شانون- وینر و سیمپسون در بین مرحله‌های تحولی اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. تغییر تنوع بی‌مهرگان خاک‌زی شانون- وینر نیز به‌ترتیب نزولی شامل مرحله‌های تحولی اوج، اولیه و پوسیدگی بود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که فراوانی زادآوری طبیعی، تنوع پوشش گیاهی و تنوع بی‌مهرگان خاک‌زی در مرحلۀ تحولی "اوج"، شرایط مناسب‌تری از مراحل تحولی "اولیه" و "پوسیدگی" داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of plant and soil invertebrates diversity at development stages of natural beech stand, Haftkhal Forest (Mazandaran)

نویسندگان [English]

  • Sh. Mohammadnezhad Kiasari 1
  • Kh. Sagheb-Talebi 2
  • R. Rahmani 3
  • D. Dastangoo 4
1 Res. Assistance Professor, Agriculture & Natural Resources Research & Education Center of Mazandaran, Mazandaran, I.R. Iran
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, I.R. Iran
3 Associate Prof., Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agriculture Sciences and Natural Resources, Gorgan, I.R. Iran
4 Senior Forest Expert, Sari General Office of Natural Resources, Mazandaran, I. R. Iran.
چکیده [English]

This research was carried out with the aim of studying the status of natural regeneration and biodiversity (plants and soil invertebrates) of beech forest in three development stages including initial, optimal and decay. After identifying the development stages, one 1 ha sample plot was established in each development stage. Within each sample plot, 10 100 m2 micro-sample plots were laid out as random-systematically. The values of natural regeneration, plant and soil invertebrates diversity in optimal, initial and decay stages have been recorded and eastimated in 30 micro-sample plots. The results of this research showed that natural regeneration in the optimal stage was significantly greater than other stages (7.5 seedlings per 100 m2), while the differences of natural regenerations between the stages of initial (2.9 seedlings per 100 m2) and decay (2.8 seedlings per 100 m2) were not statistically significant. The plant diversity (Shannon-Wiener index) in the optimal stage had the highest values (2.375), whereas the decay stage had the lowest value (1.929). But the differences in the initial stage with other stages were not statistically significant. Also the differences of soil invertebrates diversity (Shannon-Wiener and Simpson indices) were not statistically significant in the studied stages. The decreasing of soil invertebrates diversity (Shannon-Wiener index) in these treatments was respectively as optimal, initial and decay. This research emphasizes the values of natural regeneration, plant and soil invertebrates diversity in optimal stage is better than initial and decay stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beech forest
  • Decay
  • Evenness
  • Initial
  • Optimal
  • Richness