تغییرات شاخص‌های تنوع و غنا با فاصله از جاده‌های اصلی و فرعی جنگلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی جنگل دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

جاده‏های جنگلی خطوط ارتباطی میان زیستگاه‏های طبیعی‌اند که به ‏منظور خروج چوب، محصولات غیر چوبی، و تفرج از آن‌ها استفاده می‏شود. ساخت این جاده‏ها به قطع درختان در عرضی مشخص و تغییرات مستقیم و غیر مستقیم در اکوسیستم جنگل می‏انجامد. به‌منظور بررسی تغییرات شاخص‏های تنوع و غنا با فاصله از جاده‏های اصلی و فرعی در بخش نم‌‌خانة جنگل آموزشی‌ـ ‌‌پژوهشی دانشگاه تهران، شانزده خط‏نمونه در دو سمت جاده‏های جنگلی و تیپ ممرز‌ـ راش در نظر گرفته شد. در هر خط‏نمونه نُه قطعه‏نمونه به ابعاد 2Í1 متر عمود بر محور جاده در فواصل 0 (حاشیة جاده)، 5، 10، 15، 20، 30، 45، 60، و 100 متری اجرا شد. با ثبت فراوانی گونه‏های علفی در هر قطعه‌نمونه، شاخص‏های تنوع شانون‌ـ واینر و غنای گونه محاسبه و مقایسه شد. نمونه‏های خاک از عمق 0 تا 10 سانتی‌متری مرکز هر قطعه‏نمونه در فواصل 0، 5، 60، و 100 متری برداشت و جهت تعیین خصوصیات فیزیکی‌ـ شیمیایی به آزمایشگاه خاک‌شناسی منتقل شد و با استفاده از آنالیز چندمتغیره ارتباط عوامل محیطی و پوشش علفی بررسی شد. نتایج تفاوت معنا‏دار بین تنوع و غنای گیاهان زیراشکوب را در جاده‏های اصلی و فرعی نشان نداد. در حالی که این شاخص‏ها در فواصل مختلف حاشیة جاده‏ها و در دامنة خاک‌برداری و خاک‌ریزی تفاوت معنادار دارند. نتایج نشان‌دهندة تأثیر جاده‏های جنگلی تا حدود 60 متری داخل جنگل است. بین عوامل محیطی و پارامترهای خاک، نور عامل اصلیِ استقرار، فراوانی، و توزیع گونه‏ها در حاشیة جاده تا درون جنگل است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Changes in the diversity and richness indices with distance from main and secondary forest roads

نویسندگان [English]

  • Azade Deljouei 1
  • Ehsan Abdi 2
  • Baris Majnounian 3
1 Ms. Forest engineering, Department of Forestry, Natural Recourses Faculty, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
2 Associate Professor, Department of Forestry, Natural Recourses Faculty, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
3 Professor, Department of Forestry, Natural Recourses Faculty, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
چکیده [English]

Forest roads are directions in natural habitats that used to transport wood products, secondary forest products and recreation. Constructing forest roads causes trees clearing with specified width thus lead to direct or indirect changes in forest ecosystems and forest environment. This study aims to assess the changes of diversity and richness indices in main and secondary forest roads in a part of Hyrcanian Forest. Sixteen 100-meters transects along main and secondary roads toward cut and fill slopes, were established perpendicular to the road in 0 (road edge), 5, 10, 15, 20, 30, 45, 60, 100 m distances. Within each, nine 1×2 m plots were sampled to record the herbaceous species. All transects were in Hornbeam-Beech forest type. Abundance of herbaceous species was recorded in each of the plots and was used to calculate Shannon-Wiener diversity index and richness index. Soil samples were taken from a depth of 0-10 cm above the center of each plot at 0, 5, 60 and 100 m to determine the physico-chemical properties of soil, and then transported to the laboratory. The results of this study showed that the diversity of herbaceous species in the main and secondary forest roads was not significantly different but in different distances from road edge, cut and fill slopes differences were significant. The results indicate that effect of forest roads is limited to the 60 meters of forest interior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • main forest roads
  • secondary forest roads
  • Shannon-wiener diversity index
  • richness index

مراجع

[1]. Watkins, R. Z., Chen, J., Pickens, J., and Brosofske, K. D. (2003). Effects of forest roads on understory plants in a managed hardwood landscape. Conservation Biology, 17: 411–419.
[2]. Avon, C., Berge, L., Dumas, Y., and Dupouey, J-L. (2010). Does the effect of forest roads extend a few meters or more into the adjacent forest? A study on understory plant diversity in managed oak stands. Forest Ecology and Management, 259: 1546–1555.
[3]. Kent, M. and Coker, P. (1992). Vegetation Description and Analysis. John Wiley & Sons, England.
[4]. Yari, R., Azarnivand, H., Zare Chahouki, M. A., and Farzadmehr, J. (2012). Relationship between species diversity and environmental factors in Sarchah Amari renglands of Birjand, Iranian Journal of Range and Desert Research, 19(1): 95-107.
[5]. Kemp D. R., King, W. McG., and Lodge, G. M. (2003). Plant Species Diversity and Productivity in Grazed Permanent Grasslands. 11th Australian Agronomy Conference Feb. 2-6 Geelong, Victoria.
[6]. Ejtehadi, H., Sepehry, A., and Akkafi, H. R. (2008). Methods of measuring biodiversity. Ferdowsi university of Mashhad press.
[7]. Lotfalian, M., RiahiFar, N., Fallah, A., and Hodjati, S. M. (2012). Effects of roads on understory plant communities in a froadleaved forest in hyrcanian zone. Journal of Forest Science, 58(10): 446-455.
[8]. Hosseini, S. A., Jalilvand, H., Pourmajidian, M. R., and Parsakhoo, A. (2011). Effects of forest road clearings on understory diversity beneath Alnus subcordata L. stands in Iran. Maejo International Journal of Science and Technology, 8: 337-344.
[9]. Buckley, D. S., Crow, T. R., Nauertz, E. A., and Schulz, K. E. (2003). Influence of skid trails and haul roads on understory plant richness and composition in managed forest landscape in upper Michigan, USA. Forest Ecology and Management, 175: 509-520.
[10]. Marvie Mohadjer, M. R. (2007). Silviculture, University of Tehran Press, Tehran.
[11]. Londo, G. (1976). The Decimal Scale For Releves of Permanent Quadrats. Vegetatio, 33(1): 61-64.
[12]. Lyon L. J. (1984). Road effects and impacts on wildlife and fisheries. In: USDA Forest Service (ed), Forest transportation symposium. Dec. 11. Region 2, Denver, CO, pp 98–118.
[13]. Zeng, S., Zhang, T., Gao, Y., Ouyang, Z., Chen, J., Li, B., and Zhao, B. (2010). Effects of road disturbance on plant biodiversity. World Academy of Science, Engineering and Technology, 66: 437–448.
[14]. Hosseini, S. A. (2010). The effect of forest road clearing limit on regeneration composition. Agriculture and Biology Journal of North America, 1(4): 487-490.
[15]. Delgado, J. D., Arroyo, N. L., Arevalo, J. R., and Fernandez Palacios J. M. (2007). Edge effects of roads on temperature, light, canopy cover, and canopy height in laurel and pine forests (Tenerife, Canary Islands). Landscape and Urban Planning, 81: 328–340.
[16]. Najafi, A., Hosseini, S. M., Ezzati, S., Torabi, M., and Fakhari, M. A. (2011). Comparison of regeneration and biodiversity of trees on cut and fill edges of forest road (Case study: Chamestan and Lavige Forests, Noor). Journal of Wood and Forest and Technology, 17(4): 139-152.
[17]. Collins, B. S., Dunne, K. P., and Pickett, S. T. A. (1985). Responses of forest herbs to canopy gaps. In: Pickett, S.T.A., White, P.S. (Eds.), The Ecology of Natural Disturbance and Patch Dynamics, Academic Press.
[18]. Forman, R. T. T. and Deblinger, R. D. (2000). The ecological road-effect zone of a Massachusetts (USA) suburban highway. Conservation Biology, 14: 36–46.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار