مدل محیط زیستی (اکولوژیک، اجتماعی- اقتصادی) اکوتوریسم جنگل‌های هیرکانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جنگلداری، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکدة اقتصاد و توسعۀ کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

جنگل‌ها با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی، ظرفیت بسیار مساعدی را برای جذب گردشگران فراهم می‌کنند. جلوگیری از تخریب بیشتر جنگل‌ها و کاهش فشار و وابستگی جنگل‌نشینان به درختان جنگلی، مستلزم برنامه‌ریزی تفرجی است که در پیشبرد فرهنگی، اجتماعی- اقتصادی و حفاظت از منابع طبیعی و رسیدن به توسعه پایدار نقش دارد. در نتیجه، ارزیابی توان اکولوژیک و توان اجتماعی- اقتصادی مناطق جنگلی به‌منظور طراحی مدلی دقیق برای دستیابی به اهداف یادشده ضروری است. هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل محیط‌ زیستی اکوتوریسم برای جنگل‌های هیرکانی است. برای طراحی مدل، مجموعه‌ای از معیارها و زیرمعیارهای اکولوژیک و اجتماعی- اقتصادی با مرور منابع و استفاده از نظر کارشناسان شناسایی شد و سپس پرسشنامه‌ای برای طبقه‌بندی و اولویت‌بندی معیارها و زیرمعیارها طی دو مرحله در اختیار کارشناسان قرار گرفت. معیارها با استفاده از روش آنتروپی، وزن‌دهی و اولویت‌بندی شدند و طبقه‌بندی زیرمعیارها براساس منطق فازی و تجربۀ کارشناسان صورت گرفت. نتایج نشان داد که هفت معیار اکولوژیک، هفت معیار اجتماعی-اقتصادی، چهل زیرمعیار اکولوژیک و چهل‌وچهار زیرمعیار اجتماعی- اقتصادی، مجموعه معیارها و زیرمعیارهای اثرگذار در اکوتوریسم از دیدگاه کارشناسان بوده است. مهم‌ترین معیارهای اکولوژیک و اجتماعی- اقتصادی مؤثر، به‌ترتیب منابع آبی، پوشش گیاهی، جاذبه‌های گردشگری و جلوه‌های تاریخی و فرهنگی انسان در جنگل و کم‌اهمیت‌ترین آنها معیار زمین‌شناسی شناخته شد. بعد از طبقه‌بندی، مدل توان اکولوژیک و مدل توان اجتماعی- اقتصادی برای تفرج متمرکز و گسترده نوشته شد. در نهایت با تلفیق مدل‌ها، مدل محیط زیستی اکوتوریسم (تفرج گسترده و متمرکز) برای جنگل‌های هیرکانی به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The ecotourism environmental model (ecological, socio-economic) for Hyrcanian forests

نویسندگان [English]

  • Maryam Sheikh hossein fard 1
  • Jahangir Feghhi 2
  • Majid Makhdoum 2
  • Amir Alambeigi 3
1 Ph.D. Student, Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
2 Prof., Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
3 Assist., Prof., Department of Agricultural Extension & Education, Economics & Agricultural Development, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
چکیده [English]

Forest natural attractions provide great potential for attracting tourists. The ecotourism recreational planning is necessary to prevent forest degradation and alleviate the pressure of forest-dweller communities on forest areas. It has a significant role in enhancing the cultural, social, and economic aspects of society as well as the protection of natural resources to achieve sustainable development. To achieve correct planning, it is necessary to assess the ecological capability of forest areas, align with the socio-economic capability to develop an accurate model. This study aimed to design an ecotourism environmental model for Hyrcanian forests located in the north of Iran. To develop the model, a set of ecological and socio-economic criteria along with relevant sub-criteria were identified through the literature review, then a questionnaire was designed to priority the set of criteria and sub-criteria based on the expert’s opinions. The entropy technique has been used to priority criteria, and fuzzy logic approach along with expert experiences applied to classify the sub-criteria. The results showed that 7 ecological criteria, 7 socio-economic criteria, 40 ecological sub-criteria, and 44 socio-economic sub-criteria, were effective on ecotourism based on expert’s opinions. The most important ecological and socio-economic criteria were water resources, vegetation, tourist attractions, and human historical and cultural aspects of forests, respectively, which the geological criteria were the less important criteria amongst others. Thus, the ecotourism environmental model was developed by a combination of the ecological capability model and socio-economic capability model for Hyrcanian forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecotourism
  • Recreation
  • Socio-economic capability
  • Ecological capability
  • Hyrcanian forests
  • Entropy technique
  • Environmental model

مراجع

[1]. Gumus, F., Eskin, I., Veznikli, A. N., and Gumus, M. (2007). Availability of rural tourism for Gallipoli villages: The potentials and attitudes. In: International Tourism Biennial Conference. Turkey. 157-169.
[2]. Baskent, E. Z., and Keles, S. (2005). Spatial forest planning: A review. Ecological modelling, 188(2): 145-173.
[3]. Tailor, T. (2008). General information and request for public comments, part1. Journal of Forest management, (15): 112- 114.
[4]. Laurance, W., Alonso, A., Lee, M., and Campbell, P. (2006). Challenges for forest conservation in Gabon Central Africa. Futures, 38(4): 454-470.
[5]. AsafoAjaii, J. (2009). Environmental economics for non –economists. Translated by Dehghanian, S., and Farajzade, Z., University of Ferdosi Mashhad Press, Mashhad.
[6]. Dashti, P., Hassanzadnavrodi, E., Rahimi, A. Investigation of some models used in the assessment of environmental potential for recreational use. In: The Second National Conference on Planning and Environmental Protection. August. 15. Summer, Hamadan, Iran.  https://www.civilica.com/Paper-NATURE02-NATURE02_218.html.
[7]. Scandari, S., Oladi, J., and Yakhkeshi, A. (2011). Investigation of the Effect of Non-ecologic Factors in Evaluation of Outdoor Recreation Potential of SorkheHesar Forest Park using GIS. Town and Country Planning, 3(5): 71-92.
[8]. SaghebTalebi, K., Sajedi, T., and Pourhashemi, M. (2014). Forests of Iran, a treasure from the past, a hope for the future. Springer publication. pp. 152
[9]. Makhdoum, M.F. (2003). Fundamental of Land use Planning, University of Tehran Press, Tehran. pp. 304
[10]. Makhdoum, M.F., Darvishsefat, A.A., Jafarzadeh, H., and Makhdoum, A.F.  (2002). Environmental Evaluation and Planning by Geographic Information System, University of Tehran Press, Tehran. pp. 304
[11]. Masih, M., Jozi, S.A., Lahijanian, A.A. et al. Capability assessment and tourism development model verification of Haraz watershed using analytical hierarchy process (AHP). Environ Monit Assess 190, 468 (2018). https://doi.org/10.1007/s10661-018-6823-z
[12]. Ziyaenazhad, H., Pourkhabaz, H.R., and Farkhiyan, F. (2015). Land Capability Evaluation for Tourism Using GIS (Case Study: The Tight SolkBahmaei, Kohgiloyeh and Boyerahmad). Journal of Natural Environment, 6(11): 99-108.
[13]. Bijani, A., Behzad, A., and Naderifar, H. (2017). Analysis of zones for the ecotourism by using AHP and TOPSIS models (Case Study Basin Seiyahrud, Rudbar, Gilan province, Iran). Quarterly of Geogeraphy, 8(1):93-103.
[14]. Hamzeh, F. (2018). Analysis of ecotourism zones using TOPSIS model (Case study of Firoozkooh city, Tehran province, Iran). New Attitudes in Human Geography, 10(2): 191-202.
[15]. Danehkar, A., Asadollahi, Z., Alizadeh, A., and Javanshir, A. (2012). Nature based tourism management planning of Choghakhor wetland by spatial multi criteria evaluation (SMCE). Journal of Natural Environment, Iranian Journal of Natural Resources, 65(1): 53-66.
[16]. Pirmohammadi, Z. (2010). Ecological capability assessment model for ecotourism in forest areas ZAGROS using GIS (Case study: Kakareza forest in Lorestan Province). In: Geomatics, Iran National Cartographic Center. April. 20. Spring, Tehran, Iran.  https://www.civilica.com/Paper-GEO88-GEO88_057.html.
[17]. Sheikholeslami, A., and Sibi, A. (2012). The preparatory zoning proportionate to the function of ecotourism in the 7 series of Vashmard forests with multi-agent evaluation and using the AHP model in GIS environment. Journal of Conservation and Utilization of Natural Resources, 1(2): 1-13.
[18]. Jafari, Z., Mikaeali-Tabrizy, A., Mohammadzadeh, M., and Abdi, O. (2011). Evaluation of ecotourism competence in golestan national park through weighted linear combination method GIS. Renewable Natural Resources Research, 2(6): 25-37.
[19]. Ariapour, A., Hadidi, M., Karami, E., Kheradmand, G., and Goudarzi, M. (2017). Extensive ecotourism modeling by using GIS (Case study: Venaii, Boroujerd). Journal of RS and GIS for Natural Resources, 8(1): 115-135.
[20]. Karami, O., Mahdavi, A., Hosseini Nasr, M., and Jalilvand, H. (2014). The evaluation of susceptible area for eco-tourism by using of analytical hierarchy process (AHP) (Case study: Babolrood watershed, Mazandaran). Journal of Wood & Forest Science and Technology, 21 (2): 185-202.
[21]. Babaie-Kafaky, S., Mataji, A., and Sani, N. A. (2009). Ecological capability assessment for multiple-use in forest areas using GIS-based multiple criteria decision making approach, American. Journal of Environmental Sciences, 5(6): 714-721.
[22]. Kumari, S., Behera, M. D., and Tewari, H. R. (2010). Identification of potential ecotourism sites in West District, Sikkim using geospatial tools. Tropical Ecology, 51(1): 75-85.
نشریه جنگل و فرآورده های چوب
دوره 74، شماره 2
شهریور 1400
صفحه 137-146

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار