تحلیل آشیان اکولوژیک گونه شمشاد هیرکانی (Buxus hyrcana Pojark) نسبت به برخی متغیرهای محیطی در جنگل های شمال ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و مدیریت جنگل دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور

2 استادیار گروه علوم و مهندسی جنگل دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور

چکیده

با تعیین عوامل محیطی اثرگذار بر گونه گیاهی در یک رویشگاه ویژه می‌توان حضور گونه موردنظر را پیش‌بینی نموده یا اینکه با حضور آن در یک رویشگاه به‌طور غیرمستقیم به شرایط محیطی پی برد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل منحنی پاسخ گونه شمشاد نسبت به برخی متغیرهای محیطی و تعیین مقدار بهینه آن با استفاده از تابع HOF است. به‌روش انتخابی، تعداد 834 رولوه (400 مترمربعی) در رویشگاه‌های بزرگ شمشاد در جنگل‌های هیرکانی شامل جنگل حفاظت‌شده خیبوس در حوزه تالار، جنگل‌های شیرگاه در حوزه تالار، ذخیره‌گاه سی‌سنگان، جنگل‌های فریم، جنگل‌های حوزه غرب هراز، جنگل‌های سری یک بخش ۳ حوزه نکا- ظالم رود، جنگل آموزشی پژوهشی خیرود و تربیت مدرس پیاده شد و در هر قطعه‌نمونه حضوروغیاب گونه شمشاد، عوامل توپوگرافی و خاکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که منحنی پاسخ گونه شمشاد نسبت به متغیرهای ارتفاع از سطح دریا و درصد رس تک نمایی چوله به راست، برای متغیر درصد شن تک نمایی چوله به چپ، برای متغیر نیتروژن تک نمایی متقارن و برای دیگر متغیرها هم‌نوا افزایشی یا کاهشی می‌باشد. به‌کارگیری معیار انحراف توجیه شده نشان داد که pH، ارتفاع از سطح دریا و رس مهم‌ترین متغیر برای حضور گونه شمشاد می‌باشند. بر اساس مقدار بهینه هریک از متغیرها می‌توان بیان داشت که شمشاد گونه‌ای است آهک‌دوست و رطوبت پسند که در ارتفاعات پایین و شیب‌های تند و خاک‌های سبک با نیتروژن بالا حضور دارد. بر مبنای پژوهش حاضر می‌توان این فرض که گونة شمشاد نسبت به متغیرهای محیطی رفتاری تک نمایی و گوسی دارد را رد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the ecological niche of Buxus hyrcana Pojark in relation to some environmental variables in the northern forests of Iran

نویسندگان [English]

  • S. Habibi Kilak 1
  • S. J. Alavi 2
  • O. Esmailzadeh 2
1 MSc. Student, Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Nour, I.R. Iran
2 Assist. Prof., Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Nour, I.R. Iran
چکیده [English]

By determining the environmental factors affecting the plant species in a particular site, the presence of the species in the site can be predicted. The aim of this study was to investigate the response of Buxus to environmental variables individually and to extract its ecological optimum and amplitude in relation to the most important environmental factors using HOF function. This study has been done in the major sites of Buxus hyrcana in the Hyrcanian forests. 834 sample plots (400 m2) were established by systematic-selective method and within each plot, the presence of this species, topographic factors and some soil variables were recorded and measured. Fitting the response curve to the environmental variables with HOF function showed that pH, altitude, and clay were the most important variables on the performance of box tree. The results of this study showed that the response curves of Buxus species relative to the elevation and clay are unimodal and right-skewed, for sand variable is left- skewed, for nitrogen is symmetric and for the remaining variables are monotonically increasing or decreasing. The general conclusion based on the ecological optimum amount for each variable showed that the Buxus tree is lime- and moisture-demanding species, which is present in low altitudes, steep slopes and light soils with high nitrogen content. Since simultaneously more than one factor affects the behavior of species, it is recommended that the shape of the Buxus response curve is studied by taking into account the environmental variables in combination and by using other models.

کلیدواژه‌ها [English]

  • HOF function
  • response curve
  • optimum
  • ecological amplitude
  • box tree (Buxus hyrcana Pojark)