نقش مزوفون خاک در انعکاس شرایط استقرار بهینۀ زادآوری بلوط ایرانی (.Lindl Quercus brantii) در جنگل‌های زاگرس (مطالعۀ موردی: منطقۀ دالاب، استان ایلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم جنگل، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم جنگل، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

3 استادیار گروه گروه گیاهپزشکی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

4 استادیار گروه علوم جنگل، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

5 دانشجوی دکتری گروه علوم جنگل، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی نقش مزوفون خاک در شناسایی سریع و کم‌هزینۀ لکه­های دارای زادآوری و بدون زادآوری دانه­زاد بلوط ایرانی در اکوسیستم جنگلی بلوط زاگرس انجام گرفت. سؤال اصلی این تحقیق این است که چرا با وجود حفاظت بلند­مدت، برخی از نقاط دارای تعدادی زادآوری مناسب و برخی نقاط با وجود حضور درختان مادری، بدون زادآوری یا با زادآوری خیلی کم هستند. در شرایط فیزیوگرافی یکسان، 30 لکۀ 100 متر مربعی دارای زادآوری و 30 لکۀ بدون زادآوری یا دارای زادآوری کم در منطقۀ حفاظت‌شدۀ دالاب (شهرستان ایلام) تعیین شد. مزوفون خاک با نمونه­برداری از خاک لکه­ها و با استفاده از قیف برلیز استخراج و شناسایی شد. نمونه‌های خاک برای بررسی مزوفون خاک به­طور تصادفی در هر قطعه نمونه از عمق 0 تا 20 سانتی­متری جمع‌آوری شد. مزوفون خاک با استفاده از قیف برلیز استخراج شد. براساس رسته­بندی CCA لکه­های دارای زادآوری و بدون زادآوری که به‌ترتیب الگوی کپه­ای و یکنواخت درختان مادری بلوط را براساس شاخص جانسون و زایمر نشان دادند، برپایۀ خصوصیات ادافیکی به دو گروه مجزا تفکیک شدند. لکه­های با الگوی کپه­ای درصد رطوبت اشباع، فسفر فراهم، پتاسیم فراهم، رس، مادۀ آلی، ازت کل و ظرفیت تبادل کاتیونی بیشتری نسبت به الگوی تصادفی به‌سمت یکنواخت درختان دانه­زاد بلوط داشتند. نتایج نشان داد که تعداد مزوفون خاک در الگوی پراکنش کپه­ای (با زادآوری بیشتر) نسبت به الگوی یکنواخت (با زادآوری کمتر) بیشتر بود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of soil mesofauna in reflection of site conditions for oak regeneration (Quercus brantii Lindl.) in Zagros forests (case study: Dalab, Ilam Province)

نویسنده [English]

  • M. Heidari 1
چکیده [English]

This study aimed to investigate the role of soil mesofauna for quick and low cost detection of well and poorly seed-origin oak regenerated sample plots in Zagros oak forest ecosystem. The main question of this study is why some areas have a suitable number of natural seedlings while some others do not, despite the presence of mature oak trees? In this study, we sampled 30 100-m2 plots with regeneration and 30 100-m2 plots without or with only few seedlings in the same physiographic conditions. Soil samples for mesofauna investigation were randomly collected within each sample plot to a depth of 0-20 cm. Soil mesofauna was extracted with a Berlese-Tullgren funnel apparatus.According to CCA ordination, plots with and without natural regeneration have shown, respectively, clumped and uniform patterns of mature oak trees based on Johnson and Zimmer index. In this regard, plots with a clumped pattern were characterized by higher saturation percentage, total phosphorus, total potassium, clay, organic matter, total nitrogen and cation exchange capacity than uniform to random patterns of oak trees. Seed-origin oak regeneration patterns around mature oak trees in plots with and without natural regeneration were clumped and uniform, respectively. The results showed that the number of soil mesofauna in clumped pattern (with higher regeneration) was higher than those in the uniform pattern (with lower regeneration).

کلیدواژه‌ها [English]

  • natural regeneration
  • soil
  • mesofauna
  • Oak forest
  • Ilam