روند تغییرات پارامترهای اقلیمی و تبخیرتعرق مرجع در ناحیۀ رویشی زاگرس شمالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

3 استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

4 دانشجوی دکتری جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

5 دانشیار گروه صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

هدف تحقیق حاضر، امتحان درستی فرضیۀ ارتباط بین تغییر پارامترهای اقلیمی و خشکیدگی جنگل در ناحیۀ رویشی زاگرس بود. بدین منظور، تغییرات درازمدت پارامترهای هواشناسی و تبخیر­تعرق مرجع (ET0) ایستگاه‌های همدیدی پیرانشهر، سقز و خرم­آباد در ناحیۀ رویشی زاگرس شمالی در دو مقیاس زمانی سالانه و فصلی در معرض آزمون آماری قرار گرفت. به‌کمک رابطۀ ترکیبی فائو-پنمن-­مانتیث، ET0 محاسبه و از آزمون­های غیرپارامتری من­کندال و اسپیرمن برای بررسی معنی‌دار بودن روند بلند­مدت ET0 و پارامترهای مؤثر بر آن، و نیز از روش تخمین‌گر sen، برای بررسی معنی‌دار بودن شیب خط روند استفاده شد. نتایج نشان داد روند دمای هوا در ایستگاه پیرانشهر طی دورۀ 24 ساله، صعودی و معنی‌دار است (01/0>P). آزمون اسپیرمن، روند سرعت باد را در ایستگاه‌های سقز (دورۀ 40 ساله) و خرم­آباد (دورۀ 41 ساله) معنی‌دار و صعودی نشان داد. در مقیاس زمانی فصلی، روند پارامترهای اقلیمی و ET0 با استفاده از دو آزمون من­کندال و اسپیرمن در بیشتر موارد مشابه یکدیگر بوده و روند ET0 در بیشتر ایستگاه‌ها مثبت بوده­ است. نتایج این تحقیق مقدماتی نشان می­دهد که تغییرات روند برخی پارامترهای اقلیمی و ET0 در ناحیۀ رویشی زاگرس شمالی معنی‌دار است و بنابراین فرضیۀ ارتباط بین تغییر پارامترهای اقلیمی و ET0 با زوال اکوسیستم­های جنگل در ناحیۀ زاگرس شمالی تا حدودی تأیید می‌شود، ولی باید این ارتباط با داده­های هواشناسی ایستگاه­های بیشتری در کل ناحیۀ رویشی زاگرس لحاظ شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Trends of meteorological parameters and reference evapotranspiration in the northern Zagros region

نویسندگان [English]

  • A Dolatshahi 1
  • Pedram Attarod 2
  • Gh. Zahedi 3
  • M Sadeghi 4
  • V. Bayramzadeh 5
1
2
3
4
5
چکیده [English]

 In order to test the hypothesis of connection between the changes in climatic parameters and declining northern Zagros forests in the west of Iran, long-trends of meteorological parameters and reference evapotranspiration (ET0) on seasonal and annual time scales using three synoptic meteorological stations of Piranshahr, Saghez, and Khoram-Abad were examined. The Penman-Monteith combination equation was applied to calculate the ET0. To examine the long-term trends of meteorological parameters and ET0, the non-parametric tests of Mann-Kendal and Spearman were used and the significance of the slope of trends lines was tested using the Sen-slope estimator. Results showed that the increasing trends of air temperature in Piranshahr (1986-2009) were statistically significant (P < 0.01). Wind speed exhibited a significant positive trend in Saghez (1970-2009) and Khoram-Abad (1970-2010) by Spearman test (Saghez at 0.05% level, Khoram-Abad at 0.01% level). On seasonal time scale, the trends of climatic parameters and ET0were similar by Mann-Kendal and spearman tests and ET0trends were positive in most stations. This preliminary research indicated that long-term trends of some climatic parameters and ET0 in the northern Zagros region were statistically significant so that the hypothesis of the connection between decline of northern Zagros forests and changes in meteorological parameters was confirmed. Greater number of meteorological stations throughout the Zagros region, however, should be included in future research. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • FAO Penmam–Monteith
  • Mann-Kendal test
  • Northern Zagros
  • Sen-slope estimator
  • Spearman test