دلایل تخریب جنگل: بررسی مدل‌های ذهنی کارشناسان منابع طبیعی و مردم محلی با استفاده از روش پویایی‌های سیستم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده ی منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 استاد، دانشکده‌ منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران.

3 استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران.

4 استادیار، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.

5 دانشیار، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مدل‌‌های ذهنی چارچوب‌های مرجعی‌اند که افراد بر‌اساس آن‌ها جهان را تأویل و تفسیر می‌کنند. در این مقاله مدل‌های ذهنی دو گروه اصلی از ذی‌نفعان جنگل، یعنی 1. کارشناسان سازمان جنگل‌ها و 2. دامداران محلی در حوزة آبخیز شمارة 35 جنگل‌های شمال، درمورد علل تخریب جنگل بررسی شده است. داده‌های لازم از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختار‌یافته با اعضای هر یک از دو گروه مذکور به‌‌دست آمده است. نتایج مصاحبه‌‌ها در قالب رهیافت پویایی‌های سیستم مفهوم‌‌سازی شده و مدل‌های ذهنی هر یک از دو گروه به‌صورت نمودارهای علت و معلولی به‌دست آمده است. بررسی مدل‌های ذهنی این دو گروه نشان‌‌دهندة این است: هر یک از دو گروهِ مذکور، دیگری را عامل تخریب جنگل می‌داند و ارتباطی بین فعالیت‌های خود و تخریب جنگل و جایی برای تجدید نظر در اقدامات خود متصوّر نیست. کارشناسان سازمان جنگل‌ها، فعالیت‌های طرح‌های جنگلداری، از جمله بهره‌برداری را در راستای بهبود کمیّت و کیفیت توده، و فعالیت‌های دامداری سنتی را سبب تخریب جنگل می‌دانند. دامداران محلی نیز فعالیت‌های مجریان طرح‌های جنگلداری در قالب بهره‌برداری از جنگل را عامل تخریب جنگل می‌دانند و ارتباطی بین حضور دام در جنگل و تخریب آن قائل نیستند. برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینۀ اهداف طرح‌های جنگلداری، برای روستاییان و دامداران و ارتقای ظرفیت و توان کار‌کردن با مدل‌های ذهنی مبتنی بر سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، برای کارشناسان ادارة جنگل‌ها در ایجاد فضای مساعد برای درک اهداف و اولویت‌های هر یک از دو گروه ذی‌نفع و بهبود مدل‌های ذهنی آن‌ها می‌تواند در رسیدن به درک مشترکی از هدف مدیریت جنگل سودمند باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Forest Degradation: an Investigation of Forestry Organization Experts and Local Herders’ Mental Models

نویسندگان [English]

  • Mohammad A. Hemmat 1
  • Taghi Shamekhi 2
  • Mahmoud Zobeiry 3
  • Davood Reza Arab 4
  • Mahmoud Ghazi Tabatabaei 5
1 Assistant Professor, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
2 Professor, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran.
3 Professor, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran.
4 Assistant Professor, Sharif University 0f Technology, Tehran, I.R. Iran.
5 Associate Professor, Social Sciences, University of Tehran, Tehran, I.R. Iran.
چکیده [English]

Mental models are the reference frame works in which people interpret the world around
them. In this paper, mental models of two main stakeholder groups (forestry experts in
Forest, Rangeland, and Watershed Organization and the local herders of Lire-Sar watershed)
were analyzed in the context of forest degradation. The required data have been obtained
through semi-structured interviews with individual members of each group. The results were
conceptualized in the system dynamics approach and the cause and effect diagram of each
groups were derived. The results of the mental models diagraming of the two groups show that
each group blames the other group for the degradation process and they are not expected to
revise their actions. Organizing training courses about the goals and objectives of the forestry
projects for the local herders and villagers, and improving the forestry organization experts
capacity and capability in dealing with the mental models that are based on the policies and
decision makings, would be useful in creating a proper atmosphere for these two groups to
understand the priorities and objectives of each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cause and Effect diagram
  • Feedback
  • forest degradation
  • Mental model
  • system dynamics

مراجع

[1]. Marvie Mohajer, M.R. (2005). Silvicultur, Tehran University Press, Tehran.
[2]. Shamekhi, T. (1993). Why does the industrial sector coulden›t utilise the ecological potentiel of
northern forest. Iranian Journal of Natural Resources, 46: 79-93.
[3]. Shadi-Talab, Zh. (2000). Social policies in forest management, in:Management of Northern
Forest and Sustainable Development, Ramsar, Iran, pp. 95-126.
[4]. Hamedi, M.A. (2000). Development of non-governmental social institutions, in:Management
of Northern Forest and Sustainable Development, Ramsar, Iran, pp. 151-188.
[5]. Jazirehi, M.H. (2000). Analysis and assessment of Iranian forestry organization, in: Management
of Northern Forest and Sustainable Development, Ramsar, Iran, pp. 13-45.
[6]. Nurzad, M. (2005). Studing of relationship between Kheyroudkenar forest and upward village
(Barkan, Kolyak, Kohneh deh), Department of Forestry, University of Tehran, Karaj.
[7]. Purnomo, H., Yasmi, Y., Prabhu, R., Hakim, S., Jafar, A., and Suprihatin, (2003). Collaborative
modelling to support forest management: qualitative systems analysis at Lumut Mountain,
Indonesia. Small-scale Forest Economics, Management and Policy, 2(2): 259-275.
[8]. Sterman, J., (2000). Business dynamics: systems thinking and modeling for a complex world,
Irwin/Mc Graw-Hill, Boston.
[9]. Rahmanseresht, H., and Moghadam, A.R. (2007). The role of mental models in the change of
organization proces. Journal of Knowlege of Management, 20(78): 3-24.
[10]. Senge, P.M. (2007). The fifth discipline: the art and practice of the learning organization,
Translated by Kamal Hedayat, H. and Rowshan, M., Industrial Management Institute Press, Tehran.
[11]. Sushil, (2008). System Dynamics: A Practical Approach for Managerial Problems, Translated
by Teymouri, E., Nourali, A. and Valizadeh, N., Iran University of Science & Technology, Tehran.
[12]. Dudley, R.G., (2004). A System Dynamics Examination of the Willingness of Villagers to
Engage in Illegal Logging, The Haworth Press Inc.
[13]. Olabisi, L.S. (2010). The system dynamics of forest cover in the developing world: rResearcher
versus community perspectives. Sustainability, 2(6): 1523-1535.
[14]. Richmond, B. (1993). Systems thinking: critical thinking skills for the 1990s and beyond,
System Dynamics Review, 9(2): 113-133.
[15]. Ventana Systems Inc. (2007). Vensim User›s Guide, Ventana Systems Inc, Harvard, MA.
[16]. Bagheri, A., and Hjorth, P. (2006). Navigating towards sustainabledevelopment: A system
dynamics approach. Futures, 38(1): 74-92.
[17]. Deaton, M.L., and Winebrake, J.J. (2003). Dynamic Mmodeling of Environmental Systems.
Modeling Dynamic Systems, Translated by Razavi, M. and Moshrefi, R., Sharif University of
Technology Scientific Institute Press, Tehran.
[18]. Shamekhi, T. (2001). Regulation and Administration of natural resources (forest and rangeland),
Tehran University Press, Tehran.
[19]. Amani, M., and Hassani, M. (1999). Analysis of natural primary endeavors in uneven aged
experimental design of beech in Sangdeh forest. Pajouhesh & Sazandegi, 44: 52-67

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار