نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1
دانشیار، دانشکدۀ علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2
دانشیار، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس
3
دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
4
استادیار، دانشکدۀ علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
5
دانشجوی دکتری، دانشکدۀ علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
6
عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، هرباریوم باغ گیاهشناسی نوشهر
چکیده
به‌منظور بررسی تنوع صفات ماکرومورفولوژیک برگ و بذر در سه جمعیت جنس توس در ایران در مجموع 1800 برگ و بذر از 90 پایۀ درختی در سه رویشگاه از تاکسون‌های این جنس اندازه‌گیری شد. 25 صفت ماکرومورفولوژی از برگ و بذر ارزیابی شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌های کمّی با استفاده از آزمون تجزیۀ واریانس یکطرفه و طرح آماری آشیانه‌ای صورت گرفت و برای مقایسۀ چندگانۀ میانگین‌ها از آزمون دانکن استفاده شد. برای مقایسه و گروه‌بندی رویشگاه‌ها از تحلیل خوشه‌ای و به‌منظور تعیین مهم‌ترین صفات در تفکیک سه رویشگاه تحت بررسی از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) استفاده شد. نتایج آنالیزهای چندمتغیره نشان داد که صفات طول برگ، طول دمبرگ، فاصلۀ پایۀ برگ تا پهن‌ترین نقطۀ برگ، فاصلۀ بین رگبرگ‌‌های دوم و سوم، میانگین فاصلۀ بین رگبرگ‌ها، نسبت طول دمبرگ به طول برگ، عرض برگ در 0/9 طول برگ، تعداد دندانه بین دومین و سومین رگبرگ و شکل نوک برگ، طول بذر، طول بال‌های بذر و عرض بال‌های بذر بیشترین نقش را در گروه‌بندی پایه‌ها و تفکیک جمعیت‌ها داشتند. نتایج آنالیز خوشه‌ای هم نشان داد که پایه‌های درختی هر جمعیت، درون خوشه‌های مربوط به خود آن جمعیت قرار دارند، به‌طوری که می‌توان نتیجه گرفت تقریباً هر خوشه شامل پایه‌های مختص یک جمعیت است. برای تشخیص تأثیرپذیر بودن یا نبودن صفات از محیط از پلاستیسیتی استفاده شد. نتایج نشان داد صفاتی که در تفکیک این رویشگاه‌ها، صفات اصلی و برتر شناخته شده‌اند، از نظر پلاستیسیتی هم تأثیرپذیری کمتری از محیط نشان می‌دهند و این صفات می‌توانند بیشتر تحت تأثیر ژنتیک باشند. از این‌رو از این صفات می‌توان در شناسایی گونه‌های متفاوت این جنس در این سه رویشگاه به‌عنوان صفاتی مناسب در تکمیل کلیدهای شناسایی ارائه‌شده برای توس استفاده کرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Variation of macromorphological traits of leaf and seed in three populations of Betula species
نویسندگان [English]
-
V. Payamnoor
1
-
A. Sattarian
2
-
A. Kordalivand
3
-
J. Mohammadi
4
-
A. Mohammadzade
5
-
H. Zare
6
1
Assoc. Prof., Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agriculture Sciences and
Natural Resources, Gorgan, I.R. Iran
2
Assoc. Prof., Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Gonbad-e-Kavus, I.R. Iran
3
Msc. Graduated, Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agriculture Sciences and
Natural Resources, Gorgan, I.R. Iran
4
Assist. Prof., Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agriculture Sciences and
Natural Resources, Gorgan, I.R. Iran
5
Phd. Student, Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agriculture Sciences and
Natural Resources, Gorgan, I.R. Iran
6
Scientific Member of Agriculture and Natural Resource of Research Center of Mazandaran, Herbarium of Nowshahr Botanical Garden, Nowshahr, I.R. Iran
چکیده [English]
To identify diversity in natural populations of the genus Betula in Iran using macro morphological variability of leaves and seeds, a total of 1800 leaves and seeds from 90 trees in three sites of this material were measured. 25 macro morphological characters of leaves and seeds were used. Quantitative data were analyzed via one-way analysis of variance and nesting statistical design. Duncan's test was used for multiple comparisons of means. Cluster analysis was applied to compare and categorize the habitats and principal component analysis (PCA) determined the most important traits to separate three habitats. Multivariate analysis results indicate that leaf length, petiole length, the distance of the widest base of the leaf to leaf spot, the distance between the second and third veins, the average distance between the veins, petiole length, leaf length, leaf width in 0.9 part of the leaf length, number of teeth between the second and third veins and the tip of the leaf, seed length, length and width of seed wings had the most important role in the grouping of populations. The results of cluster analysis showed that different clusters contained different populations. The plasticity was used to determine that whether the environment were effective on the traits or not. The results showed that the traits that are recognized as the main attributes in the differentiation of these habitats, the environment does not affect them in terms of plasticity; and these traits are more influenced by genetics. Therefore, these traits can be used to identify the different populations of this genus in these three habitats as suitable attributes in completing the identification keys provided for the birch.
کلیدواژه‌ها [English]
-
Birch
-
Macro morphological variability
-
Mulivariate analysis
-
Variation population
)