تحلیل پوشش‌گیاهی بستر جنگل‌های زاگرس با استفاده از قطعه‌نمونه‌های پایش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مؤسسة تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

2 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ‌طبیعی چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران.

3 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

4 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران.

5 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد، ایران.

6 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.

7 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ‌طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

8 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ‌طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران.

9 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.

10 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران.

11 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران.

12 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ‌طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

13 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع ‌طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.

10.22059/jfwp.2024.376418.1293

چکیده

این پژوهش پوشش گیاهی بستر جنگل را در قطعه‌نمونه‌های ثابت معرف و قرق استان‌های واقع در ناحیه رویشی زاگرس مورد سنجش و تحلیل قرار داده و امکان پایش درازمدت تغییرات کمی و کیفی پوشش‌گیاهی را فراهم می‌سازد. در مجموع، 30 قطعه ­نمونة یک هکتاری و 600 ریزقطعه‌نمونة یک مترمربعی در امتداد زاگرس مورد مطالعه قرارگرفت و در آن­ها، داده ­های فلورستیک و محیطی مربوط به پوشش درختی و درختچه­ ای و پوشش کف اندازه‌گیری و ثبت شد. در کل، 370 گونه در پوشش کف و 20 گونه فانروفیت شناسایی شد. پرگونه­ ترین تیره در منطقة قرق، Asteraceae و در منطقة معرف، Poaceae بود. شصت ­وشش درصد جمعیت پوشش ­گیاهی کف از تیرة Poaceae بودند و پرجمعیت ­ترین سرده نیز Bromus با 25 درصد کل افراد گیاهی شمارش ­شده بود. پرگونه­ ترین سرده، Astragalus (18 گونه) بود و جمعیت آن در منطقة قرق حدود 2/5 برابر بیشتر از منطقة معرف بود. متوسط درصد پوشش کف (51/2درصد) و پوشش لاشبرگ (34/3درصد) در قطعه ­نمونه ­های قرق به­ طور معنی ­داری بیشتر از پوشش کف (37/6درصد) و لاشبرگ (25/2درصد) در قطعه‌نمونه‌های معرف بود. تعداد گونه­ های فانروفیت، در قطعه ­نمونه ­های قرق به‌طور معنی­ داری بیشتر از قطعه ­نمونه ­های معرف و تفاوت برای سایر شکل­ های زیستی غیرمعنی ­دار بود. مقایسه شاخص‌های تنوع برای گونه ­های گیاهی کف در قطعه‌نمونه‌های قرق و معرف نشان داد که اختلاف معنی‌داری در بین این دو گروه وجود ندارد. در مجموع، قرق نسبی که در بخش ­هایی از زاگرس برقرار است، اگرچه بر شاخص­ های تنوع گیاهی کف تأثیرگذار نبوده، اما بر سطح پوشش ­گیاهی کف، پوشش لاشبرگ، ترکیب گونه ­ای و گونه­ های فانروفیت اثرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of ground vegetation of Zagros forests using monitoring plots

نویسندگان [English]

  • Hooman Ravanbakhsh 1
  • Mehdi Pourhashemi 1
  • Behnam Hamzeh'ee 1
  • Farahnaz Rashidi 1
  • Yaghoub Iranmanesh 2
  • Sayed Kazem Bordbar 3
  • Hasan Jahanbazi 4
  • Parvin Ramak 5
  • Azad Rastgar 6
  • Sajad Alimahmoudi-Sarab 7
  • Yousef Askari 8
  • Masoume Khanhasani 9
  • Ali Mohammadian 10
  • Mashaallah Mohammadpour 11
  • Mohammadreza Negahdar Saber 12
  • Jalal Henareh Khalyani 13
  • Ali Najafifar 11
  • Habibollah Rahimi 9
1 Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
2 Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shahr-eKord, Iran.
3 Research Division of Natural Resources, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran.
4 Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shahr-eKord, Iran.
5 Research Division of Natural Resources, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Khorramabad, Iran.
6 Research Division of Natural Resources, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran.
7 Research Division of Natural Resources, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran.
8 Research Division of Natural Resources, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Yasuj, Iran.
9 Research Division of Natural Resources, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran.
10 Research Division of Natural Resources, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Khorramabad, Iran.
11 Research Division of Natural Resources, Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ilam, Iran.
12 Research Division of Natural Resources, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran.
13 Research Division of Natural Resources, West Azerbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran.
چکیده [English]

This research measured and analyzed forest ground vegetation in permanent plots of typical and exclosure areas in the Zagros provinces, providing the possibility for long-term monitoring of quantitative and qualitative changes in vegetation. In total, 30 one-hectare square sample plots and 600 one-meter square microplots were studied along the Zagros, with floristic and environmental data related to tree and forest floor measured and recorded. According to the results, 370 species were identified in the ground vegetation and 20 species of phanerophytes. The most abundant families in exclosure and typical sites were Asteraceae and Poaceae, respectively. Sixty-six percent of the ground vegetation population belonged to the Poaceae family, with the most populated genus being Bromus, comprising 25% of all plant individuals. The largest genus was Astragalus (with 18 species), and its population was about 2.5 times higher in exclosure sites than in typical sites. The average percentage of ground cover (51.2%) and litter cover (34.3%) in exclosure plots was significantly higher than in typical plots (37.6% for ground cover and 25.2% for litter cover). The number of phanerophyte species in the exclosure area was significantly greater than in the typical area, while the difference for other life forms was insignificant. The comparison of diversity indices for ground species in the exclosure and typical plots showed no significant difference between these two groups. In general, the relative protection implemented in some parts of the Zagros, although it did not affect ground species diversity indices, did affect ground vegetation cover, litter cover, species composition, and phanerophyte species.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biodiversity
  • Exclosure
  • Forest ground vegetation
  • Life form
  • Oak

مراجع

  • Ferretti, M., & Fischer, R. (2013). Forest Monitoring; methods for terrestrial investigations in Europe with an overview of North America and Asia, Elsevier, Netherland.
  • Schulz, B. (2009). Sampling and estimation procedures for the vegetation diversity and structure indicator (Vol. 781), USDA, Forest Service, Pacific Northwest Research Station, United States.
  • Willis, K.J., & Whittaker, R.J. (2002). Species diversity-scale matters. Science, 295(5558), 1245-1248.
  • Nimis, P.L., Scheidegger, C., & Wolseley, P.A. (Eds.) (2002). Monitoring with Lichens- Monitoring Lichens. (Vol. 7). Springer Science & Business Media, Germany.
  • ICP Forests, (2016). Manual on methods and criteria for harmonized sampling, assessment, monitoring, and analysis of the effects of air pollution on forests. Part VII.1. Assessment of Ground Vegetation, Programme Co-ordinating Centre of ICP Forests, Germany.
  • Magurran, A.E., & McGill, B.J. (2011) Biological Diversity, Oxford University Press, United Kingdom.
  • Sagheb Talebi, Kh., Sajedi, T., & Pourhashemi, M. (2014). Forests of Iran: A Treasure from the Past, A Hope for the Future. Springer, Netherlands.
  • Zohary, M. (1973). Geobotanical foundation of the Middle East, G. Fischer, Stuttgart.
  • Ravanbakhsh, H., Pourhashemi, M., Hamzeh`ee, B., Rashidi, F., Iranmanesh, Y., Bordbar, K., Jahanbazy, H., Ramak, P., Rastegar, A., Zarafshar, M., Alimahmoodi Sarab, S., Askari, Y., Khanhasani, M., Mohammadian, A., Mohammadpour, M., Negahdarsaber, M., Henareh, J., Najafifar, A., & Rahimi, H. (2024). Regeneration and the importance of nurse species in the monitoring plots of Zagros forests. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 32(1), 61-76. (In Persian)
  • Hamzeh'ee, B., Khanhasani, M., Khodakarami, Y., & Nemati Peykani, M. (2008). Floristic and phytosociological study of Chaharzebar forests in Kermanshah. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 16(2), 229-211. (In Persian)
  • Moradi, B., Ravanbakhsh, H., Moshki, A., & Shabanian, N. (2016). The effect of fire on vegetation structure in Zagros forests (Case Study: Sarvabad, Kurdistan province). Iranian Journal of Forest, 8(3), 381-392. (In Persian)
  • Veiskarami, Z., Pilehvar, B., & Haghizadeh, A. (2018). Effects of anthropogenic disturbance on flora, vegetation composition and floristic quality of middle Zagros Forest using conservatism coefficient (Shine Qelaii Forest, Lorestan province). Forest Research and Development, 4(3), 377-400. (In Persian)
  • Azizi, Y., Akhavan, R., Kia-Daliri, H., & Soleimani, R. (2022). Effect of management activities and aspect on tree, soil and biodiversity variables of tree species in Dinarkuh forests of Ilam. Iranian Journal of Forest, 14(3), 275-290. (In Persian)
  • Nemati Paykani, M., Ejtehadi, H., Asri, Y., & Esmailzadeh, O. (2021). A floristic study of vascular plants in the Qalajeh Protected Area in Kermanshah Province. Taxonomy and Biosystematics, 13(48), 59-92. (In Persian)
  • Sefidi, K., & Jahdi, R. (2023). Impact of anthropogenic disturbance on the size diversity of trees in Arasbaran forests (Case study: Hatam-Meshasi Forest Reserve in Meshgin-Shahr county, Iran). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 31(3), 241-256. (In Persian)
  • Pourhashemi, M., Zande Basiri, M., & Panahi P. (2015). Structural characteristics of oak coppice stands of Marivan Forests. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 27(5), 766-776. (In Persian)
  • Assadi, M., (1988-2023). Flora of Iran, No. 1-181, Research Institute of Forests and Rangelands, Iran. (In Persian)
  • Rechinger, K. H., (1963-2005). Flora Iranica, no. 1-176, Akademische Druck, Graze.
  • Mirzaei, J., Akbarinia, M., Hosseini, S.M., Sohrabi, H., & Hosseinzadeh, J. (2008). Species diversity of herbaceous plants in relation to physiographic factors in Middle Zagros forest ecosystems. Biology of Iran, 20(4), 375-382. (In Persian)
  • Shakeri, Z., Mohammadi-Samani, K., Maarofi, H., Khoonsiavashan, S., & Sharifi, K. (2021). Species diversity, life form, and chorotypes of plant species in sacred groves and surrounding silvopastoral woodlands of Northern Zagros, Iran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 29(2), 113-101. (In Persian)
  • Maleki, S., Pilehvar, B., & Mahmoodi, M.A. (2023). Assessing the vegetation diversity of different oak types in relation with soil characteristics in the forests of north Zagros (Case study: Armardeh Baneh). Journal of Natural Environment, 76(3), 413-428. (In Persian)
  • Fenesi, A., Rédei, T., & Botta-Dukát, Z. (2011). Hard traits of three Bromus species in their source area explain their current invasive success. Acta oecologica, 37(5), 441-448.
  • Choi, C.T.H., Bakke, A., Posen, A., Rock, M., & Vannest, N. (2021). Colorado ecological forecasting: Monitoring post-fire cheatgrass (Bromus tectorum) distribution to inform management planning, 20210021858.
  • Basiri, M., & Irvani, M. (2018). Vegetation changes after 19 years of experimental protection in central Zagros region. Journal of Rangeland, 3(2), 155-170. (In Persian)
  • Haidari, R. H., Sohrabi Zadeh, A., & Haidari, M. (2019). Effect of physiographic factors on plant biodiversity in the Central Zagros Forests (Case study: Educational Forest of Razi University of Kermanshah). Ecology of Iranian Forest, 7(13), 66-75. (In Persian)
  • Rashe Shaeri, S., Salehi, A., Pourbabaei, H., Eshaghi Rad, J., & Moradi, S. (2014). Effect of short term exclosure on physical and chemical properties soil and woody species diversity in Piranshahr forests, northern Zagros. Forest Sustainable Development, 1(1), 87-101. (In Persian)
  • Aazami, F., & Heydari, M. (2018). Response of vegetation composition and diversity to degradation to soil physical, chemical and biological properties, Zagros forest ecosystems. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 31(2), 221-234. (In Persian)
  • Gholami, P., Shirmardi, H., & Lashkari Sanami, N., (2019). Changes in species diversity and vegetation groups in relation to different intensities of grazing in the semi-steppe pastures of Central Zagros. Journal of Rangeland, 14 (4), 621-609. (In Persian)
نشریه جنگل و فرآورده های چوب
دوره 77، شماره 2
شهریور 1403
صفحه 153-171

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار