اثر چینه سرمایی بر صفات جوانه زنی بذر سه اکوتیپ فندق جنگلی (Corylus avellana L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری جنگلداری دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس.

3 استادیار پژوهشی مؤسسۀ تحقیقات خاک و آب کشور

4 دانشیار پژوهشی مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور

چکیده

جوانه ­زنی بذر فندق به­ دلیل پوستۀ سخت و دورۀ خواب با مشکلاتی روبه ­روست. تحقیق حاضر با هدف فائق آمدن بر این مشکلات برای بهبود صفات جوانه ­زنی انجام گرفت. به این منظور، بذرهای رسیدۀ سه اکوتیپ فندق شامل مناطق مَکِش (جنگل آق­اِولَر در تالش)، فندقلو (جنگل فندقلوی اردبیل) و مکیدی (جنگل ارسباران) در اوایل پاییز جمع‌آوری شد. سپس بذورِ با پوسته و بدون­ پوسته پس از لایه­ گذاری در ماسۀ­ مرطوب در یخچال (دمای 1 ± 5 درجۀ سانتی­گراد) به مدت 90 و120 روز ­نگهداری شد. نمونه­هایی نیز بدون لایه­گذاری (شاهد، یا بدون تیمار) منظور شد. سپس بذرها به اتاق (22-­20 درجۀ سانتی­ گراد) منتقل شدند و جوانه­ زنی­شان روزانه یادداشت شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. بیشترین میزان جوانه ­زنی (51/66 درصد)، سرعت جوانه­زنی (2/86 عدد در روز)، یکنواختی جوانه ­زنی (4/28 عدد در روز) و قدرت جوانه ­زنی بذر (45/33 درصد)، طول ریشه ­چه (11/55 سانتی­ متر)، طول ساقه­ چه (10/35 سانتی­ متر) و شاخص ­بنیه (112/84) به بذرهای بدون‌پوستۀ اکوتیپ مکش با چهار ماه چینه­ سرمایی تعلق داشت. بذرهای با پوستۀ هر سه اکوتیپ با دورۀ چینه ­سرمایی به ­ویژه 120 روز، از درصد جوانه­ زنی (حدود 40 درصد) و شاخص ­بنیۀ بذر (حدود 70) قابل قبولی برخوردار بودند. به ­طور کلی، در هر سه اکوتیپ فندق، بذرهای بدون‌پوسته نسبت به بذرهای باپوسته قابلیت بهتری برای جوانه ­زنی دارند. با وجود این، در­ صورت استفاده از بذرهای باپوسته برای تکثیر در نهالستان­ یا کاشت مستقیم بذر در عرصه ­های مخروبۀ جنگلی، بهتر است بذرها دورۀ سرمادهی (تا حد امکان 120 روز) را طی کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of cold stratification on seed germination traits in three ecotypes of hazelnut (Corylus avellana L.)

نویسندگان [English]

  • Y. Rostamikia 1
  • M. Tabari Kouchaksaraei 2
  • A. Asgharzadeh 3
  • A. Rahmani 4
1 Ph.D. Student in Forestry, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University
2 Prof., Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, I.R. Iran.
3 Assist. Prof., Soil and Water Research Institute, Tehran, I.R. Iran.
4 Asso. Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, I.R. Iran.
چکیده [English]

Germination of hazelnut seed faces with problems due to hard pericarp and dormancy period. The present study aimed to overcome these problems and improve the germination traits. For this purpose, hazelnut riped seeds were collected from three areas in Makesh in Aqh-Evlar, Fandoglou, and Makidi in Arasbaran, northwestern Iran. The seeds with pericarp and without pericarp were cold stratified in moist sand and kept in the refrigerator (5 ±1 °C) for 3 and 4 months and then grown in room conditions (20-22 °C) in order to record the seed germination daily. The experiment was done based on factorial in a completely randomized design with three replicates of 20 seeds. The highest germination (51.66 %), germination speed (2.86 per day), germination evenness (4.28 per day), germination energy (45.33%), root length (11.55 cm), shoot length (10.35 cm) and seed vigor index (112.84) belonged to without pericarp seeds of Makesh exposed to four months cold stratification. The seeds with pericarp of the three ecotypes, stratified particularly at four months, indicated the satisfactory germination percentage (≈ 40%) and seed vigor index (≈ 70). Although, germination of seeds without pericarp had better ability, however, in case of using the seeds with pericarp for the propagation of hazelnut in the nursery or for seed direct sowing in the deforested areas, the seeds of cold stratified (if possible four months) are recommended. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecotype
  • Cold stratification
  • Seed dormancy
  • Germination traits
  • Corylus avellana