سهم نسبی گونه‌های درختی غالب در طبقات قطری در جنگل‌های میان‌بند کم‌تر دست‌خورده در غرب ناحیة رویشی هیرکانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

2 گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.

3 گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

4 مدرسة جنگلداری، دانشگاه آریزونا شمالی، فلگ‌استف، آریزونا، آمریکا.

10.22059/jfwp.2025.400354.1363

چکیده

در جنگل‌های ناهمسال، تحلیل سهم نسبی گونه‌ها در طبقات قطری، دید دقیق‌تری از پویایی بوم‌شناختی آنها ارائه می‌دهد. مطالعة حاضر در یکی از جنگل‌های نسبتاً بکر هیرکانی، یعنی بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود نوشهر (پیش از بهره‌برداری در سال ۱۳۸۸)، با هدف بررسی ترکیب گونه‌ای و سهم نسبی گونه‌های درختی در طبقات قطری انجام شد. داده‌ها از آماربرداری صددرصد در سطح ۷۷۰ هکتار گردآوری و درختان با قطر بیش از 7/5 سانتی‌متر در هفت طبقة قطری ۲۵ سانتی‌متری گروه‌بندی شدند. نتایج نشان داد، ممرز با سهم کلی 50/3 درصد، فراوان‌ترین گونه است، اما سهم نسبی آن با افزایش قطر، به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد، یعنی الگویی که نشان‌دهندة عمر نسبتاً کوتاه، نرخ بالای پوسیدگی و محدودیت رقابت‌پذیری این گونه در مراحل پایانی توالی و در طبقات قطور است. در مقابل، راش شرقی با سهم کلی 31/3 درصدی، در طبقات قطور، بیش از ۶۰ درصد سهم را به‌خود اختصاص داده است که تأکیدی بر دیرزیستی و نقش کلیماکسی آن دارد. بلندمازو نیز با الگوی U-شکل، هم در ابتدای توالی و هم در لایه‌های قطور ساختاری نقش دارد. تحلیل سهم نسبی نشان داد که گونه‌ها در مسیر جانشینی الزماً رفتار همسانی ندارند. این یافته‌ها آشکار می‌کند که صرف مشاهدة توزیع کاهشی قطر نمی‌تواند تفاوت‌های بوم‌شناختی، طول عمر و رقابت فضایی گونه‌ها را نمایان کند و تحلیل سهم نسبی در هر طبقه قطری، دید عمیق‌ترب از پویایی حذف و بقا ارائه می‌دهد. نتایج این پژوهش می‌تواند مبنایی برای توسعة مدل‌های پیش‌بینی‌کنندة ترکیب گونه‌ای، بهینه‌سازی نشانه‌گذاری درختان و تدوین دستورالعمل‌های بهره‌برداری پایدار در جنگل‌های هیرکانی فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Relative proportion of dominant tree species across diameter classes in less-disturbed mid-elevation forests of the western Hyrcanian region

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Azaryan 1
  • Hamed Aghajani 2
  • Vahid Etemad 3
  • Seyed Mohammad Moein Sadeghi 4
1 Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Lorestan University, Khorram Abad, Iran.
2 Department of Forest Sciences and Engineering, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran.
3 Department of Forestry and Forest Economics, Faculty of Natural Resources, University College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
4 School of Forestry, Northern Arizona University, Flagstaff, Arizona, USA.
چکیده [English]

In uneven-aged forests, analyzing the relative proportion of species across diameter classes provides a clearer understanding of their ecology than simply examining diameter distribution. This study was conducted in the relatively undisturbed Gorazbon District of the Kheyrud Educational and Research Forest (prior to logging in 2009) to investigate tree species composition and the relative proportion of species across different diameter classes. Data were obtained through complete enumeration over 770 ha, and all trees with diameter at breast height (DBH) greater than 7.5 cm were grouped into seven 25-cm diameter classes. Results showed that Carpinus betulus was the most abundant species (50.3%), but its relative proportion declined sharply with increasing diameter, indicating its comparatively short lifespan, high decay rate, and weak competitive ability in later successional stages. In contrast, Fagus orientalis (31.3% of all trees) dominated the large-diameter classes, constituting more than 60% of trees above 85 cm DBH, confirming its long-lived, climax characteristics. Quercus castaneifolia displayed a U-shaped pattern, with notable presence in both smaller and larger diameter classes. The analysis of relative proportions revealed that species do not necessarily follow the same behavior along the successional pathway. These findings demonstrate that merely observing declining diameter distribution is insufficient to uncover ecological differences, lifespan, and spatial competitiveness among species. Instead, analyzing relative proportions within diameter classes provides a deeper understanding of survival dynamics. The results can serve as a foundation for developing predictive models of species composition, optimizing tree-marking practices, and formulating sustainable harvesting guidelines for the Hyrcanian forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Close-to-nature silviculture
  • Complete enumeration
  • Kheyrud Forest
  • Tree diameter classes

مراجع

 [1] Baskent, E.Z. (2024). A thorough assessment of various forest management planning initiatives and development of improvement strategies towards an ecosystem-based planning. Environmental Development, 50(2024), 101006.
[2] Brunner, A. (2024). Variable-density thinning designs for harvester-based operations in Northern Europe. Scandinavian Journal of Forest Research, 39(5), 248-256.
[3] Sefidi, K., Marvie Mohadjer, M.R., Etemad, V. & Mosandl, R. (2014). Late successional stage dynamics in natural Oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) stands in northern Iran (Case study: Gorazbon district of Kheiroud-Kenar experimental forest). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 22(2), 270-283.
[4] Sefidi, K. (2023). Comparison of structural complexity index (SCI) in the developmental stages of Hyrcanian mixed beech forests. Iranian Journal of Forest, 14(4), 389-405.
[5] Marvi Mohadjer, M.R. (2012). Silviculture. Tehran, Iran: University of Tehran Press, 387 p.
[6] Akhani, H., Djamali, M., Ghorbanalizadeh, A. & Ramezani, E. (2010). Plant biodiversity of Hyrcanian relict forests, N Iran: an overview of the flora, vegetation, palaeoecology and conservation. Pakistan Journal of Botany, 42(1), 231-258.
[7] Sefidi, K. (2023). Rare species impacts on structural complexity index (SCI) in the Hyrcanian beech forests. Forest Research and Development, 9(2), 205-219.
[8] Fallah, A., Zobeyri, M. & Marvie Mohadjer, M.R. (2005). An appropriate model for distribution of diameter classes of natural beech stands in the Sangdeh & Shastkolateh forests. Iranian Journal of Natural Resources, 58(4), 813-822.
[9] Mohammadalizadeh, Kh., Zobeiri, M., Namiranian, M., Hoorfar, A. & Marvie Mohajer, M.R. (2009). Fitting of diameter distribution using some statistical models (distributions) (Case study: Khyroudkenar forest, Noshahr). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 17(1), 116-124.
[10] Mighi, A., Taheri Abkenar, K. & Amanzadeh, N. (2021). Fitting frequency distributions of trees diameter at breast height in different growth stages in Asalem mixed forests of Guilan. Forest and Wood Products, 74(3), 291-300.
[11] Lotfi, R., Hojjati, S.M., Pourmajidian, M.R. & Espahbodi, K. (2022). The effect of silvicultural methods on the structural characteristics of forest stand and soil properties in the intermediate Hyrcanian beech forests (Case study: Alandan-Sari series forests). Ecology of Iranian Forest, 10(20), 11-22.
[12] Azaryan, M., Marvie Mohadjer, M.R., Etemaad, V., Shirvany, A. & Sadeghi, S.M.M. (2015). Morphological characteristics of old trees in Hyrcanian forest (Case study: Pattom and Namkhaneh districts, Kheyrud). Forest and Wood Products, 68(1), 47-59.
[13] Amiri, M. (2018). Silvicultural characteristics of an unlogged mixed oriental beech stand in the Golesatan Province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 31(3), 539-555.
[14] Bobiec, A. (2007). The influence of gaps on tree regeneration: a case study of the mixed lime-hornbeam (Tilio-Carpinetum Tracz. 1962) communities in the Białowieża Primeval Forest. Polish Journal of Ecology, 55(3), 441-455.
[15] Saeed, A. (1994). Fundamentals of Practical Economics in Forest Management. Univ. of Tehran, Iran.
[16] Alidadi, F., Marvie Mohadjer, M.R., Etemad, V. & Sefidi, K. (2014). Decay dynamics of oriental beech (Fagus orientalis Lipsky) and hornbeam (Carpinus betulus L.) deadwood in mixed beech stands. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 22(4), 624-635.
[17] Kahl, T., Arnstadt, T., Baber, K., Bässler, C., Bauhus, J., Borken, W., Buscot, F., Floren, A., Heibl, C., Hessenmöller, D. & Hofrichter, M. (2017). Wood decay rates of 13 temperate tree species in relation to wood properties, enzyme activities and organismic diversities. Forest Ecology and Management, 391, 86–95.
[18] Moradi, M., Marvie Mohadjer, M.R., Sefidi, K., Zobiri, M., & Omidi, A. (2012). Over-mature beech trees (Fagus orientalis Lipsky) and close-to-nature forestry in northern Iran. Journal of Forestry Research, 23, 289-294.
[19] Sagheb-Talebi, Kh. (2013). Appropriate characteristics of beech stands for application of close to nature silviculture (selection system). Final Rep. of National Project No. 04-09-09-87023, Research Institute of Forests and Rangelands, 121 p.
[20] Rouhi-Moghaddam, E., Hosseini, S.M., Ebrahimi, E., Tabari, M. & Rahmani, A. (2008). Comparison of growth, nutrition and soil properties of pure stands of Quercus castaneifolia and mixed with Zelkova carpinifolia in the Hyrcanian forests of Iran. Forest Ecology and Management, 255(3-4), 1149-1160.
[21] Omidvar Hosseini, F., Akhavan, R., Kia-Daliri, H. & Mataji, A. (2015). Spatial patterns and intra-specific competition of Chestnut-leaved oak (Quercus castaneifolia CA Mey.) using O-ring statistic (Case study: Neka Forest, Iran). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 23(2), 294-306.
[22] Morrison, J.A., & Mauck, K. (2007). Experimental field comparison of native and non‐native maple seedlings: natural enemies, ecophysiology, growth and survival. Journal of Ecology, 95(5), 1036-1049.
[23] Mohammadnejad Kiasari, S. M., Sagheb-Talebi, K., Rahmani, R., Adeli, E., Jafari, B. & Jafarzadeh, H. (2010). Quantitative and qualitative evaluation of plantations and natural forest at Darabkola, east of Mazandaran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 18(3), 337-351.
[24] Deljouei, A., Sadeghi, S.M.M., Abdi, E., Bernhardt-Römermann, M., Pascoe, E.L. & Marcantonio, M. (2018). The impact of road disturbance on vegetation and soil properties in a beech stand, Hyrcanian forest. European Journal of Forest Research, 137(6), 759-770.
[25] Gorji Bahri, Y. (2000). Study of site quatity of Caucasian Alder (Alnus subcordala CA MeY.) in the Caspian Region (west of Mazandaran province). Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 4(1), 1-24.
[26] Sadati, S.E., Emadian, S.F.A., Jalilvand, H., Mokhtari, J. & Tabari, M. (2007). Influence of some topographic factors on distribution of lime tree (Tilia platyphyllos Scop.) in Vaz Forest. Water and Soil Science (Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources), 11(41B), 443-451.
[27] Sadati, S.E. & Mostafanejad, S.R. (2008). Qualitative and quantitative investigation on plantations of lime tree (Tilia platyphyllos) and Cappadocian maple (Acer cappadocicum) in Chamestan region, northern Iran. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 16(3), 408-418.
[28] Shabani Varaki, H., Alvaninejad, S. & Espahbodi, K. (2016). The Study of some habitat characteristics and quality of cappadocian maple (Acer cappadocicum Gled.) trees in the forests of south Sari, Mazandaran province. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 24(3), 485-495.
[29] Braga, C.I., Crisan, V.E., Petritan, I.C., Scarlatescu, V., Vasile, D., Lazar, G. & Petritan, A.M. (2023). Short-term effects of anthropogenic disturbances on stand structure, soil properties, and vegetation diversity in a former virgin mixed Forest. Forests, 14(4), 742.
[30] Sefidi, K., Copenheaver, C.A., Thom, D., & Felbermeier, B. (2023). Developing a structural complexity index for oriental beech forests in northern Iran. Forest Science, 69(6), 683-688.
نشریه جنگل و فرآورده های چوب
دوره 78، شماره 3
آذر 1404
صفحه 333-346

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار