TY - JOUR ID - 91285 TI - ارزیابی توان اکولوژیک توسعۀ تفرج گسترده در جنگل‌های گز شهرستان ورامین با استفاده از ارزیابی چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی JO - نشریه جنگل و فرآورده های چوب JA - JFWP LA - fa SN - 5052-2008 AU - بیات, محمود AU - حیدری مستعلی, سحر AU - بیات, اکرم AD - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران AD - دکتری محیط زیست، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران AD - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اراک، اراک، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 75 IS - 4 SP - 341 EP - 353 KW - ارزیابی توان اکولوژیک KW - جنگلهای ایرانی تورانی KW - ورامین KW - تفرج گسترده DO - 10.22059/jfwp.2022.348194.1221 N2 - مناطق خشک و نیمه‌خشک جنوب شهرستان ورامین از مناطقی است که به‌دلیل برقراری شرایط فرسایش خاک، چرای مازاد دام و تخریب مراتع و پوشش گیاهی در اولویت اجرای برنامه‌های توسعۀ گردشگری و حفاظت هستند. در این پژوهش ارزیابی جامعی از شرایط اکولوژیکی این مناطق برای توسعۀ تفرج انجام گرفته است. ابتدا در چند مرحله نمونه‌های خاک و پوشش گیاهی از قطعات نمونۀ 35/0 هکتاری در یک شبکۀ آماربرداری با ابعاد 600×600 متر از هر سه منطقۀ دولت‌آباد، شکرآباد و فخرآباد در ورامین و پیشوا برداشت و داده‌ها و نقشه‌های لازم تهیه شد. نمونه‌های خاک به آزمایشگاه منتقل و ویژگی‌های EC، pH، N، P، TNV،‌‌OC و مقدار شن، سیلت و رس اندازه‌گیری و نقشه‌های آنها تهیه شد. سپس توان اکولوژیکی تفرج به روش روی‌هم‌گذاری نقشه‌های اکولوژیکی ارزیابی شد. بدین منظور نخست نقشه‌های عوامل اکولوژیکی شامل شیب، جهت، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، بارش، دما و نیز بافت خاک تهیه شد، سپس این نقشه‌ها طبقه‌بندی و با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره برحسب حد مطلوبیت برای تفرج گسترده وزن‌دهی و روی‌هم‌گذاری شد. در نهایت طبقه‌های با توان 1، 2 و نامطلوب از تلفیق این لایه‌ها ایجاد و مناطق دارای توان معرفی شدند. نتایج نشان داد که منطقۀ شکرآباد از نظر مجموع و جمع‌بندی عوامل اکولوژیکی تأثیرگذار بر توان گردشگری نسبت به دو منطقۀ فخرآباد و دولت‌آباد دارای توان بیشتری است. به‌طور کلی آنچه سبب تفاوت و برتری توان گردشگری منطقۀ شکرآباد نسبت به دو منطقۀ دیگر شده عامل خاک است. خاک و نوع بافت خاک به‌علت تأثیر بر پوشش گیاهی و همچنین جذب آب سبب شده که شرایط توسعۀ تفرج در منطقۀ شکرآباد نسبت به دو منطقۀ دیگر بهتر باشد. عامل مهم دیگر کاربری سرزمین و نزدیکی این منطقه به منطقۀ حفاظت‌شدۀ کویر است که ظرفیت زیادی در منطقۀ شکرآباد برای توسعۀ تفرج فراهم می‌آورد. نتایج این تحقیق نشان داد که می‌توان با تلفیق روش ارزیابی چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی و در نظر گرفتن همۀ عوامل اکولوژیکی، توان واقعی تفرج گسترده در مناطق و ذخیره‌گاه‌های جنگلی را تعیین کرد. UR - https://jfwp.ut.ac.ir/article_91285.html L1 - https://jfwp.ut.ac.ir/article_91285_ba2d5fb41ba13a062620f29130f89ac4.pdf ER -